Bài 1: Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về khoáng sản

Báo Đại biểu Nhân dân Khảo sát việc triển khai thực hiện Luật Khoáng sản trên địa bàn huyện Quỳ Hợp, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An ghi nhận: sau gần 14 năm triển khai thực hiện, công tác quản lý nhà nước (QLNN) về lĩnh vực khoáng sản trên địa bàn huyện đã và đang đi vào nền nếp, đem lại hiệu quả kinh tế, tăng nguồn thu cho ngân sách và giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương… Kịp thời và hiệu quả Hiện, trên địa bàn huyện Quỳ Hợp có 83 mỏ được cấp phép còn hạn, trong đó có 14 mỏ được cấp giấy phép khai thác quặng thiếc, 34 mỏ được cấp giấy phép khai thác đá hoa trắng, 31 mỏ được cấp giấy phép khai thác đá xây dựng, 1 mỏ đá granit, 1 giấy phép khai thác nước khoáng, 2 mỏ cát sỏi…; có 78 mỏ hết hạn, trong đó 50 giấy phép đã có quyết định đóng cửa mỏ của UBND tỉnh, 28 mỏ đã cấp lại giấy phép hoặc chưa khai thác nhưng đã hết hạn… Đồng thời, có 1 tổ chức đang thực hiện thăm dò khoáng sản theo giấy phép do cơ quan có thẩm quyền cấp; 158 xưởng chế biến khoáng sản, trong đó có 47 xưởng sản xuất hộ kinh doanh cá thể. Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An khảo sát thực tế tại huyện Quỳ Hợp. Ảnh: P. Thảo Trên cơ sở Luật Khoáng sản năm 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật, các quyết định, chỉ thị của UBND tỉnh, thời gian qua, UBND huyện Quỳ Hợp đã kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thi hành theo thẩm quyền. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khoáng sản từng bước được nâng cao. Nhiều hình thức đa dạng, nội dung đi vào chiều sâu, như: Thường xuyên tổ chức các hội nghị tập huấn phổ biến những điểm mới ban hành của các văn bản pháp luật; phối hợp các cơ quan báo, đài tuyên truyền, phổ cập các chính sách pháp luật về tài nguyên và môi trường, trọng tâm là chính sách pháp luật về Luật Khoáng sản 2010, Luật Đất đai, công tác truyền thông bảo vệ môi trường, tài nguyên nước... Đồng thời, UBND huyện cũng phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức giao ban trực tuyến, nâng cao công tác QLNN về lĩnh vực tài nguyên và môi trường, như: xử lý một số tồn tại trong công tác quản lý về khoáng sản và môi trường tại cấp xã; hướng dẫn thực hiện một số quy định về chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cơ sở trong công tác quản lý tài nguyên và môi trường theo các quy định hiện hành, đặc biệt là Luật Khoáng sản năm 2010 và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành luật… Công khai đường dây "nóng" trên trang thông tin điện tử của UBND huyện và dán thông báo tại trụ sở UBND các xã, thị trấn để Nhân dân giám sát, phản ánh… Các thành viên Đoàn khảo sát đánh giá, công tác QLNN về lĩnh vực khoáng sản luôn được UBND huyện, UBND các xã và các cấp, ngành triển khai thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, kịp thời và có hiệu quả… Nhờ vậy, hoạt động khoáng sản ngày càng đi vào nền nếp, đem lại hiệu quả kinh tế, đóng góp quan trọng nguồn thu cho ngân sách nhà nước hằng năm và giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương. Trực tiếp khảo sát tại Công ty CP Khoáng sản - Thương mại Trung Hải (xã Châu Quang) và Công ty Cổ phần An Lộc (xã Thọ Hợp), Đoàn ĐBQH tỉnh ghi nhận: Các doanh nghiệp đã chấp hành tốt các quy định; tổ chức cắm mốc ranh giới mỏ để khai thác trong phạm vi khai thác; tổ chức thiết kế và nộp thiết kế mỏ cho cơ quan QLNN theo quy định... Hàng năm, lập báo cáo kết quả hoạt động khai thác khoáng sản định kỳ và thống kê kiểm kê trữ lượng nộp cho cơ quan chức năng theo quy định; thực hiện ký quỹ phục hồi môi trường trong khai thác khoáng sản, nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, nộp ngân sách nhà nước đầy đủ… Đơn cử, Công ty CP Khoáng sản và Thương mại Trung Hải đã nộp hơn 16,8 tỷ đồng cấp quyền khai thác khoáng sản (gần 10 năm trở lại đây); gần 1 tỷ đồng ký quỹ phục hồi môi trường… Thanh tra, kiểm tra và kịp thời xử lý Qua khảo sát, Đoàn cũng ghi nhận: từ năm 2021 đến 6 tháng đầu năm 2024, các cơ quan chức năng đã tiến hành nhiều đợt thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định trong hoạt động khoáng sản trên địa bàn huyện. Trọng tâm, kiểm tra xử lý khai thác khoáng sản trái phép, gây ô nhiễm môi trường; tình trạng người dân vào các hầm lò của mỏ hết hạn tại khu vực Suối Bắc để mót quặng có nguy cơ xảy ra tai nạn lao động. Đồng thời, kiểm tra, rà soát việc cắm mốc giới của các mỏ đã được cấp phép để quản lý việc khai thác đúng phạm vi ranh giới được cấp phép; rà soát các xưởng chế biến khoáng sản đang hoạt động nhưng chưa hoàn thành thủ tục thuê đất theo quy định để xem xét xử lý… Kết quả, UBND huyện đã kiểm tra và phối hợp các đoàn liên ngành tổ chức hơn 150 cuộc, phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính số tiền 11,425 tỷ đồng. Nổi bật, năm 2023, UBND huyện đã phối hợp với UBND các xã Châu Lộc, Liên Hợp, Châu Tiến và Châu Hồng tiến hành 70 cuộc kiểm tra việc chấp hành pháp luật của các tổ chức được cấp phép khai thác khoáng sản; 20 cuộc kiểm tra theo thông tin phản ánh của báo chí và Nhân dân (phát hiện, xử phạt 33 tổ chức, cá nhân)… Đặc biệt, đã kiểm tra và phát hiện Công ty TNHH Hà Cương và Công ty TNHH Hồng Lương thực hiện không đúng, không đầy đủ nội dung phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường theo quy định và có hành vi xây lắp, lắp đặt thiết bị, đường ống, các đường thải khác để xả chất thải không qua xử lý ra môi trường (nguyên nhân chính gây đục nước sông Nậm Tôn). Ngay sau khi phát hiện, UBND huyện đã xử lý vi phạm và yêu cầu các công ty tháo dỡ đường ống xả nước thải ra môi trường. Đến nay, nước sông Nậm Tôn đã trong trở lại... Đáng chú ý, 6 tháng đầu năm 2024, UBND huyện đã phối hợp với đoàn kiểm tra của UBND tỉnh, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiến hành 45 cuộc kiểm tra, rà soát việc chấp hành pháp luật của các tổ chức được cấp phép khai thác khoáng sản đối với các doanh nghiệp. Qua đó, đã phát hiện và xử phạt 27 tổ chức, cá nhân vi phạm lĩnh vực khoáng sản, đất đai, bảo vệ môi trường với số tiền hơn 5 tỷ đồng...; phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra việc khắc phục hậu quả của 22 doanh nghiệp sau khi được đoàn kiểm tra của UBND tỉnh xử phạt vi phạm trong năm 2023; phối hợp với Sở Công Thương kiểm tra thực tế tại một số mỏ và xưởng chế biến để nắm bắt các khó khăn, vướng mắc và tháo gỡ cho doanh nghiệp… Diệp Anh