Hành trình xây dựng thương hiệu OCOP Nghệ An – Kỳ 3: Đưa “hương quê” vươn ra thế giới

Nghệ An xác định phát triển Chương trình OCOP - Mỗi xã một sản phẩm theo hướng bền vững nhất, lấy chất lượng và thương hiệu làm thước đo để vươn ra thế giới. "Luồng gió mới" cho nông nghiệp Tương Dương là một huyện miền núi nằm ở phía tây tỉnh Nghệ An và cũng là huyện có diện tích tự nhiên lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên, cuộc sống của người dân nơi đây gặp rất nhiều khó khăn, nguyên do địa hình phần lớn núi cao, trình độ dân trí còn thấp, đồng bào dân tộc còn chiếm phần lớn… Bài toán xoá đói giảm nghèo là nỗi trăn trở của chính quyền huyện Tương Dương. Vì vậy, bài toán sinh kế luôn là nỗi trăn trở của chính quyền địa phương và chính người dân. Chỉ đến khi Chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP thì những năm qua địa phương này mới nâng tầm sản vật miền núi, góp phần phát huy thế mạnh của địa phương. Huyện miền núi này đã đưa các loại cây trồng, vật nuôi có hiệu quả kinh tế cao vào sản xuất phù hợp với điều kiện đất đai và gắn với quy hoạch vùng nguyên liệu, văn hóa của từng địa phương để phát triển sản phẩm OCOP. Nhiều sản phẩm nổi bật đã có chỗ đứng trên thương trường. Tính đến thời điểm này toàn huyện Tương Dương có 21 sản phẩm OCOP đạt 3 sao. Đó là: Bò giàng Tương Dương, thanh long ruột đỏ, cà chua múi, cà ngọt Khe Ngậu, rượu nếp cẩm, lạp xưởng, măng khô, me ngào, bộ bàn ghế mây truyền thống dân tộc thái, du lịch cộng đồng bản Quang Phúc, rượu siêu bản Lạ, ớt cay hiểm muối Hà Phương... Phát triển sản phẩm OCOP là hướng đi để phát triển thế mạnh của địa phương. Thanh long ruột đỏ Tương Dương là một trong những sản vật được công nhận OCOP. Ông Nguyễn Hữu Hiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương cho biết: "Chương trình OCOP ở Tương Dương đã phát huy sức mạnh và vai trò của cộng đồng trong bảo tồn và phát triển sản phẩm truyền thống của địa phương. Thông qua thực hiện chương trình đã hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp sạch, gắn với chuỗi giá trị sản phẩm, qua đó góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại khu vực nông thôn, giúp bà con xoá đói giảm nghèo". Ông Cao Minh Tú, Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết thêm, đó cũng là điểm tích cực của chương trình, các sản phẩm OCOP Nghệ An đặc trưng dưới dạng hình thành chuỗi liên kết, đan xen "đánh thức" vùng nguyên liệu địa phương, gắn với chỉ dẫn địa lý (cam Vinh, gừng Kỳ Sơn, gà đồi Thanh Chương, gạo Vĩnh Hòa, lạc Diễn Châu…). Nhờ đó, hàng năm doanh thu của các sản phẩm đạt hạng 3 sao trở lên tăng khoảng 8%. Điều đáng nói, chương trình OCOP đã góp phần tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 2.300 lao động và 1.800 - 2.000 lao động thời vụ, với thu nhập bình quân 3,5 - 4 triệu đồng/người/tháng; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, nhất là phát huy vai trò lao động nữ và lao động đồng bào dân tộc thiểu số. Đến nay, toàn tỉnh đã có 36 dự án/kế hoạch liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm được phê duyệt hỗ trợ trên địa bàn 11 huyện, thị xã, với tổng kinh phí hỗ trợ từ năm 2019 đến 2025 là gần 65 tỷ đồng. Tổng số hộ dân tham gia trong các dự án/kế hoạch liên kết là gần 14.000 hộ, tổng quy mô thực hiện liên kết là gần 3.900 ha. Một số đơn vị đã áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ cao, cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất và thực hiện rất tốt khâu sơ chế, chế biến sản phẩm sau thu hoạch... Từ thực tiễn, thấy rằng Chương trình mỗi xã một sản phẩm đã tạo nên luồng sinh khí mới cho bộ mặt nông thôn Nghệ An. Không ngẫu nhiên tỉnh này có 309/411 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 9 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, 42 xã nông thôn mới nâng cao, 6 xã nông thôn mới kiểu mẫu… Từ sản vật của địa phương, lạp xưởng Tương Dương đã được đưa ra thị trường. Ngoài ra, chương trình đã tận dụng được thế mạnh về nguồn nhân lực để khai thác các văn hóa bản địa, liên kết sản xuất, đảm bảo môi trường và an sinh xã hội, quản lý, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất. "Nhiều sản phẩm OCOP khi hình thành đã từng bước xây dựng các phương án sản xuất, kinh doanh, đầu tư bao bì, nhãn mác, phát triển dựa vào nguồn lao động tại các địa phương. Như vậy, vừa tạo việc làm, nâng cao thu nhập người dân, bảo tồn cảnh quan, văn hóa truyền thống, đặc biệt là vùng miền núi, khó khăn", Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết. Khẳng định thương hiệu OCOP Nghệ An trên thị trường Tuy nhiên, để củng cố và phát triển thương hiệu nhất thiết phải đẩy mạnh công tác quảng bá, tuyên truyền. Những năm qua, Nghệ An rất chú trọng đến nội dung này, với 94 gần sản phẩm OCOP đã hiện diện trên hệ thống của các chuỗi cung ứng hàng đầu như BigC, MM Mega Market, Lotte, Bách hóa Xanh, Aeon, Maxi Mart,… Đáng nói, một số sản phẩm OCOP chế biến từ nông sản đã tìm được thị trường xuất khẩu ổn định. Đơn cử như mặt hàng chè búp được ưu chuộng tại các nước Tây Á; hay như nước mắm đang tiêu thụ tốt tại thị trường Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc. Ngoài ra còn có một số sản phẩm đã xuất khẩu đến thị trường khó tính như Pháp, Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc… Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam đề nghị gắn sản xuất các sản phẩm OCOP với thị trường. Sáng 27/6, UBND tỉnh tổ chức Hội thảo "Phát triển liên kết chuỗi giá trị và tiêu thụ sản phẩm OCOP tỉnh Nghệ An năm 2024". Tại đây, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam khẳng định, Nghệ An đã đạt được một số điểm nhấn trong quá trình thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm, thể hiện qua số lượng OCOP đứng tốp đầu cả nước. Điều kiện địa hình của Nghệ An phân thành 4 vùng riêng biệt, địa phương đã tận dụng được lợi thế này để xây dựng các sản phẩm OCOP gắn với đặc trưng của từng vùng miền. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT yêu cầu bên cạnh việc nâng cao năng lực cho các chủ thể của chương trình, cần tăng cường liên kết trong quảng bá, giới thiệu, tạo điều kiện thuận lợi về đầu ra tiêu thụ cho các sản phẩm OCOP; cần kích thích, thay đổi thói quen của người tiêu dùng. Mỗi địa phương cần nắm bắt cơ hội và tổ chức lại sản xuất, gắn sản xuất với thị trường, tạo thêm sản phẩm OCOP có giá trị cao về kinh tế, xã hội, văn hóa, đưa các sản phẩm OCOP vào làm quà tặng... Thứ trưởng yêu cầu cần tăng cường liên kết trong quảng bá, giới thiệu, tạo điều kiện thuận lợi về đầu ra tiêu thụ cho các sản phẩm OCOP Nghệ An. "Sản phẩm OCOP là gì? có giá trị ra sao? chúng ta phải hiểu rõ bản chất để triển khai đúng trọng tâm, đúng hướng. Chương trình là đòn bẩy phát triển kinh tế nông thôn, là trọng tâm trong xây dựng nông thôn mới. Muốn phát triển bền vững nhất thiết phải tạo ra chuỗi liên kết giá trị theo hướng "tự nguyện", các chủ thể cần chủ động tham gia chứ không nên đặt nặng vào việc thụ hưởng chính sách", Thứ trưởng Trần Thanh Nam định hướng. Nghệ An đang xây dựng Đề án "Chương trình mỗi xã một sản phẩm trên địa bàn Nghệ An giai đoạn 2023-2025". Theo đó, đến năm 2025, Nghệ An phấn đấu có ít nhất 650 sản phẩm OCOP được công nhận đạt từ 3 sao trở lên. Trong đó có ít nhất 4 sản phẩm đạt hạng 5 sao; củng cố và nâng cấp ít nhất 30% sản phẩm OCOP đã được đánh giá và phân hạng, tương đương 134 sản phẩm.