Kể chuyện về những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò

(Tổ Quốc) - Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò tổ chức trưng bày chuyên đề "Bàng ơi...!". Trưng bày là lời tri ân, tưởng nhớ công lao, sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ yêu nước, cách mạng bị thực dân Pháp bắt, giam tại Nhà tù Hỏa Lò. Bàng - loài cây bình dị, có mặt ở hầu khắp các con phố, đường làng khắp mọi miền Tổ quốc, Bàng lại trở thành "chứng nhân lịch sử", chứng kiến bao cảnh sống gian khổ và những cuộc đấu tranh hào hùng của tù chính trị Hỏa Lò năm xưa. Từ gốc đến ngọn, lá, cành, quả bàng đều được người tù chính trị trân quý, tận dụng trong cuộc sống sinh hoạt. Bàng không chỉ che mát, mà còn gắn bó, nuôi sống, tiếp thêm niềm tin, sức mạnh cho hàng ngàn chiến sĩ, góp phần không nhỏ lập bao chiến công trong cuộc đấu tranh sinh tử với kẻ thù. Trưng bày "Bàng ơi…!" giới thiệu câu chuyện về những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò, bàng nơi đảo xa và bàng trong thơ ca, hội họa… Từ đó, giúp chúng ta thêm hiểu và yêu hơn loài cây bình dị, dù sinh trưởng trong điều kiện khắc nghiệt, vẫn mạnh mẽ vươn lên, tỏa bóng mát xanh. Trưng bày cũng là lời tri ân, tưởng nhớ công lao, sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ yêu nước, cách mạng bị thực dân Pháp bắt, giam tại Nhà tù Hỏa Lò. Trưng bày "Bàng ơi…!" giới thiệu câu chuyện về những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò Trưng bày được chia làm 2 phần: Những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò và Bàng ơi!. Ở phần I "Những cây bàng trong nhà tù Hỏa Lò", người xem sẽ thấy hình ảnh cuộc sống của những tù nhân thân thiết bên cây bàng. Trong Nhà tù Hỏa Lò ngày ấy, những cây bàng là "người bạn" gần gũi, thân thương, đồng hành và gắn bó mật thiết với đời sống của tù chính trị. Bàng âm thầm giúp người tù vượt lên những khắc nghiệt chốn "địa ngục trần gian". Theo tư liệu, trước năm 1930, những tù nhân phải lao dịch ở tòa án, đã có sáng kiến bứng về một cây bàng non, xin được trồng để lấy bóng mát. Thấy có lợi, giám ngục cho trồng thêm những cây bàng tại các khu sân trại. Theo thời gian, bàng lớn lên, gắn bó thân thiết và hữu ích với nhiều thế hệ tù chính trị Hỏa Lò. Thiếu tướng Nguyễn Sỹ Huynh, tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò năm 1943-1945, chia sẻ: "Tôi có ký ức sâu sắc về cây bàng và những quả bàng chín ở trại giam Hỏa Lò, vì sau khi trải qua một trận ốm nặng, đúng là từ cõi chết trở về, anh em trong trại tăng cường giúp tôi thuốc để điều trị và đặc biệt gửi cho tôi nhiều quả bàng chín, lúc đó đúng là loại "thuốc bổ hồi sinh" giúp tôi hồi phục dần dần…". Một phần không gian trưng bày về cây bàng Bên cạnh đó, trong phần I còn đề cập đến những sản phẩm đặc trưng từ bàng. Đó là, những thức quà bàng trong các chương trình Đêm thiêng liêng được tổ chức tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò, gồm: Trà bàng lá nếp, bánh lá bàng, thạch bàng, chè bất khuất, trà sữa thạch bàng, khung ảnh lá bàng in hình cổng chính Nhà tù Hỏa Lò, những lá bàng in thơ do các chiến sĩ cách mạng sáng tác… Đến với phần II, "Bàng ơi!", công chúng sẽ được biết thêm những câu chuyện cây bàng ở đảo xa và trong những câu hát, vần thơ. Khác với bàng trong đất liền, những cây bàng mọc nơi biển đảo có lá màu thẫm, gốc rộng, vỏ xù xì và gân guốc hơn. Nổi bật nơi hải đảo xa xôi, bàng trở thành biểu tượng cho ý chí kiên cường, tinh thần bất khuất của tù chính trị Nhà tù Côn Đảo, của chiến sĩ hải quân. Cùng với những cây bàng Côn Đảo, cây bàng vuông cũng góp phần tạo nên vẻ đẹp, giá trị riêng có của bàng nơi biển xa. Ở nước ta, bàng vuông có ở các đảo: Cồn Cỏ, Lý Sơn, Phú Quốc, Thổ Chu, trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa… Vì vậy, cây bàng vuông còn được gọi là cây bàng biển hay cây bàng Trường Sa. Ngoài ra, trưng bày còn giới thiệu những sự thật thú vị về bàng, như: mầm bàng xoắn ốc, công dụng chữa bệnh của bàng, cây bàng có tuổi thọ lớn nhất tại Việt Nam (năm 2020)… Tất cả, tạo nên một không gian trải nghiệm về sự sống động của bàng. Trưng bày ra mắt vào ngày 8/10/2024 và kéo dài tới ngày 31/12/2024 Điểm nhấn của trưng bày "Bàng ơi…!" được thiết kế theo bảng màu chủ đạo với sắc xanh - vàng, lấy cảm hứng từ những gam màu của lá bàng. Pano trưng bày được thiết kế sáng tạo bằng những hình tròn với phần giao thoa tạo thành hình chiếc lá. Điểm nhấn trong trưng bày là những cây bàng được minh họa theo sắc bàng bốn mùa trong năm: Mùa xuân mơn mởn, mùa hè xanh mát, mùa thu ngả vàng, mùa đông chuyển đỏ. Ngoài ra, khu vực khối chữ "BÀNG ƠI!" với kích thước nổi bật, màu sắc đan xen, sẽ là điểm chụp ảnh check-in thú vị cho du khách. Trong trưng bày còn có không gian mô tả cây bàng 3D, nơi giới thiệu các sản phẩm lưu niệm về Bàng tại Hỏa Lò, tạo nên một điểm nhấn thu hút. Trưng bày ra mắt vào ngày 8/10/2024 và kéo dài tới ngày 31/12/2024 tại Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, số 1 phố Hỏa Lò, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.